Het hoofddoekverbod in Oostenrijk, een déjà vu voor marginale moslims

In Oostenrijk staat het hoofddoekverbod voor meisjes onder de 14 jaar opnieuw op de agenda

Deze maand bereidt de nieuwe centrum-rechtse coalitie van Oostenrijk een wetsvoorstel voor dat het dragen van hoofddoeken voor meisjes onder de 14 jaar in alle scholen verbiedt. In het wetsvoorstel worden strengere straffen en verplichtingen voor leraren voorgesteld om overtredingen te melden. Deze ontwikkeling roept bij velen een déjà vu gevoel op.

In 2018, kort nadat de conservatieve Oostenrijkse Volkspartij (ÖVP) een coalitie met de extreemrechtse Vrijheidspartij (FPÖ) vormde, werd er een hoofddoekverbod voor meisjes van zes tot tien jaar in openbare scholen ingevoerd. Deze wet trad in 2019 in werking, maar werd in december 2020 door het Oostenrijkse Constitutionele Hof vernietigd. Nu herintroduceert de regering deze maatregel en breidt zij deze uit met strengere straffen, zodat deze ook van toepassing is op staats- en privéscholen – en zelfs op islamitische scholen.

Redenen voor het hoofddoekverbod

Voorstanders van het verbod beweren dat dit geen discriminatie is, maar “noodzakelijk om meisjes van onderdrukking te bevrijden”. Net als in de rechtvaardigingen voor het eerste verbod, beschrijft de regering deze maatregel als een manier om “geslachtsdiscriminatie” en “vroegtijdige seksualisering” te voorkomen. De hoofddoek wordt gepresenteerd als een symbool van “politiek islam” in plaats van een religieuze keuze.

Echter, dit soort argumenten ontbreekt aan empirische onderbouwing en vertoont een diepgewortelde ideologische en islamofobische lezing van de islam en haar praktijken.

Oostenrijks obsessie met islamitische kleding

De obsessie van Oostenrijk met de islamitische kleding is onderdeel van een langduriger proces. In 2017 werd er onder de vorige ÖVP-regering een verbod op het bedekken van het gezicht ingesteld, waardoor Oostenrijk een van de weinige West-Europese landen werd met zo’n wet. Het volgende jaar besloten de federale regering en de gouverneurs van de deelstaten om het hoofddoekverbod uit te breiden naar kleuterscholen – wat in de praktijk weinig zin had, gezien het feit dat meisjes in die leeftijdsgroep doorgaans geen hoofddoek droegen.

De normalisering van dergelijke maatregelen heeft een precedent geschapen voor verdere beperkingen. Zelfs de eerste schoolleeftijdverboden raakten in feite maar weinig kinderen. Maar de toenmalige kanselier Sebastian Kurz en vice-kanselier Heinz-Christian Strache maakten duidelijk dat dit slechts een begin was. Er waren plannen om de reikwijdte van het verbod uit te breiden naar hogescholen, universiteiten en zelfs volwassen vrouwen die in de publieke sector werken.

Politieke gemakzucht en economische druk

In 2019 dienden twee moslimgezinnen juridische bezwaren in tegen de schoolverboden, en dit verbod werd in 2020 door het Constitutionele Hof vernietigd. De rechtbank oordeelde dat de wet discriminerend was omdat deze gericht was op moslimmeisjes; jongens die een keppel droegen of een turban hadden, werden vrijgesteld van het verbod. Het doel van de wet was om “sociale integratie” in overeenstemming met lokale tradities te bevorderen en “fundamentale waarden” te beschermen. Echter, de rechtbank benadrukte dat scholen ruimtes van “openheid en verdraagzaamheid” moeten zijn en dat de uitvoering van de wet inherent ongelijk was.

De nieuwe coalitieovereenkomst brengt het hoofddoekverbod voor meisjes onder de 14 jaar opnieuw op de agenda. Echter, deze maatregel kan ook dienen als een afleidingsmaneuver om de ernstige economische druk waarmee Oostenrijk wordt geconfronteerd te verbergen. Het begrotingstekort van Oostenrijk bedraagt inmiddels 4,7% van het BBP, en de kans op verbetering lijkt niet hoog.

Conclusie en Toekomst

De hoofddoekverboden in Oostenrijk zenden een angstaanjagend signaal naar jonge moslimmeisjes en -jongens; ze tonen aan dat hun geloof en dus hun identiteit niet worden gewaardeerd in de Oostenrijkse samenleving. Tijdens de periode dat het eerste verbod van kracht was, voelden moslimgezinnen een toenemende onzekerheid, en sommige leraren begonnen zelfs vóór de invoering van de wet de leerlingen te dwingen hun hoofddoeken af te nemen.

De obsessie van Oostenrijk met het hoofddoekverbod heeft meer te maken met het versterken van uitsluiting dan met het beschermen van kinderen, het normaliseren van islamofobie in de mainstream politiek, en het signaleren aan de nieuwe generatie moslims dat hun plek in de Oostenrijkse samenleving altijd onzeker zal zijn.

Deel uw gedachten met ons of klik hier voor meer gerelateerde artikelen.